Rozstępy skóry

Rozstępy skóry, czy istnieje sposób na ich wyleczenie?

Rozstępy skóry (ang. striae lub striae atrophicae, striae distansae) są to przebiegające równolegle, wrzeciono­wate pasma ścieńczałej, pomarszczonej skóry, początkowo wyniosłe i obrzęko­we, następnie ulegające zanikowi. Zmia­ny te bardzo często rozpoczynają się w okresie dojrzewania płciowego i do­tyczą około 70% dziewcząt i 40% chłopców. Są to tzw. rozstępy okresu dojrzewania. Olbrzymią rolę w ich po­wstawaniu odgrywa pewnego rodzaju osobnicza predyspozycja uwarunkowa­na genetycznie, cechująca się mniejszą wartościowością włókien sprężystych oraz szybkim rozciąganiem skóry.

Niezmiernie ważnym czynnikiem rozwoju rozstępów jest nagły przyrost masy tkanki tłuszczowej i mięśniowej oraz związane z tym rozciągnięcie skó­ry, zwykle zachodzące w określonym rejonie ciała. Zmiany układają się wtedy prostopadle do kierunku rozciągania i często pojawiają się u osób otyłych oraz trenujących kulturystykę. Istotną rolę odgrywają tu również czynniki hormo­nalne, do powstawania rozstępów bo­wiem przyczyniają się takie stany fizjolo­giczne, jak: okres dojrzewania, ciąża i menopauza oraz schorzenia endokry­nologiczne związane z nadmiernym wy­dzielaniem kortykosterydów, np. nadczynność nadnerczy w zespole i chorobie Cushinga czy długotrwała terapia stery­dami podawanymi ogólnie i miejscowo. Kortykosterydy odpowiedzialne są za upośledzenie funkcji fibroblastów wytwa­rzających włókna kolagenowe i elastycz­ne, które na skutek sterydoterapii powstają w zmniejszonej liczbie i o mniejszej wy­trzymałości. Poza tym rozstępy skórne mogą pojawiać się w trakcie odchudzania, w wyniku diety niskokalorycznej, w przebiegu chorób infekcyjnych, takich jak: gruźlica, dur brzuszny, czerwonka bakteryjna, zapalenia opłucnej oraz prze­wlekłe schorzenia wątroby, a u młodzie­ży w nadczynności przedniego płata przysadki mózgowej.

Obraz kliniczny

Rozstępy skórne rozwijają się dwu­etapowo. W pierwszym stadium przyj­mują wygląd czerwonych lub sinoczerwonych hipertroficznych, równolegle ułożonych smug o różnej długości i szerokości. Faza ta zwana jest fazą za­palną. Zwykle mają długość 1-2 cm, jednak zdarzają się dłuższe, nawet do 1 5 cm, a ich szerokość waha się od 0,5 do nawet 4 cm. Drugi etap to faza zani­kowa lub bliznowacenia, gdy pasma zmieniają swoje zabarwienie na perłowobiałe i stają się lekko zapadnięte, de­likatnie pomarszczone, a przez nie uwy­pukla się tkanka tłuszczowa.

Zwykle rozstępy skórne stanowią problem natury estetycznej. Zdarza się jednak, że dochodzi do ich pękania i powstawania owrzodzeń. Rozstępy, gdy już powstaną, pozostają do końca życia. Najczęściej z upływem czasu stają się mniej widoczne i przybierają zabarwienie otaczającej skóry. Miejsca szczególnie predysponowane do ich powstawania to: pośladki, górna część ud, okolice brzucha i bioder oraz oko­lice stawów (kolanowych i barkowych). Podczas ciąży pojawiają się na brzuchu i piersiach. U osób uprawiających podno­szenie ciężarów lokalizują się w okolicach obręczy barkowej. W zespole Cushinga natomiast widoczne są w obrębie dołów pachowych oraz skóry twarzy.

Obraz histopatologiczny

Widoczne liczne rozstępy skóry brzucha

We wczesnym okresie powstawania rozstępów badana skóra wykazuje obrzęk skóry właściwej oraz widoczne wokół naczyń krwionośnych skupienia limfocytów. Następnie obserwuje się ścieńczenie i zanik naskórka, spłaszczenie granicy skórno-naskórkowej, a później zmniejszenie grubości tkanki łącznej skóry właściwej wraz ze zmianą składu proteoglikanów. Obraz przypomina bliznę.

Leczenie

Rezultaty leczenia są zależne od czasu trwania rozstępów. Najlepsze efek­ty uzyskuje się w terapii świeżych zmian, mniej więcej do około 6 miesięcy, gdy trwa faza zapalna i nie doszło jeszcze do wytworzenia blizny. W późniejszym okresie skuteczność terapii jest znacz­nie ograniczona. Do uznanych metod leczenia należą:

• tretinoina,
• pilingi chemiczne,
• mikrodermabrazja oraz dermabrazja mechaniczna,
• laseroterapia.

Tretinoina, należąca do grupy retinoidów, normalizuje procesy rogowace­nia skóry i wpływa na procesy zapalne w niej zachodzące. Działa profilaktycz­nie na degradację kolagenu i stymuluje fibroblasty do syntezy nowego kolage­nu. Stężenie tretinoiny 0,1% w pierw­szej fazie leczenia, wywołuje podrażnie­nie skóry objawiające się rumieniem, nadmiernym złuszczaniem i świądem.

Do pilingów chemicznych najczę­ściej stosuje się 70% kwas glikolowy, 35% kwas trójchlorooctowy oraz tzw. yellow peel plus. Dzięki technice złuszczania usuwa się warstwy naskór­ka i warstwę brodawkową skóry właściwej. Jednocześnie związki te mają wpływ na zwiększenie produkcji glikozaminoglikanów, kolagenu i elastyny w pozostałych warstwach.

Promieniowanie laserowe w najwięk­szym stopniu pochłaniane jest przez hemoglobinę, a w mniejszym przez wodę, białka i melaninę skóry. Powodu­je ono regenerację komórek jak przy złuszczaniu chemicznym. W wyniku jego działania dochodzi do rozrostu naskórka, pogrubienia warstwy ziarnistej, zwiększenia liczby fibroblastów i tworze­nia nowych włókien kolagenowych.

Niestety, nie ma jednego dobrego sposobu leczenia rozstępów skór­nych. Stąd postępowanie profilaktycz­ne ma istotne znaczenie w zapobiega­niu powstawania rozstępów. Zaleca się przede wszystkim kontrolę wagi, odpowiednią dietę, bogatą w proteiny pochodzące z mięs i ryb, uprawianie ćwiczeń fizycznych, masaże skóry po­łączone z jej delikatnym rozciąganiem zwłaszcza u kobiet w ciąży i dziewcząt w okresie dojrzewania. Dodatkowo powinno się stosować preparaty ze­wnętrzne o działaniu nawilżającym, utrzymujące dobrą kondycję skóry.

Zalecane są:

• ekstrakty z Centella asiatica, bogate w fitoestrogeny, pobudzające syntezę kolagenu i działające na mikrokrążenie,
• wyciągi z soi (również zawierają fitoestrogeny) o silnych właściwościach antyutleniających, działające przeciwzapalnie oraz pobudzające syntezę ko­lagenu i elastyny,
• związki krzemu, tzw. silanole, in­dukujące proliferację fibroblastów oraz sprzyjające regeneracji włókien elastycznych i kolagenowych,
• glikoproteiny, odpowiadające za regenerację i naturalną odnowę komó­rek skóry, kwas mlekowy, zmniejszający ro­gowacenie naskórka, a także stymulujący fibroblasty do zwiększonej pro­dukcji włókien kolagenowych i ela­stycznych,
• witaminy A, C i E o właściwościach antyutleniających i modulujących bio­syntezę kolagenu.

Rozstępy skóry stanowią problem natury estetycznej i psychologicznej, szczególnie dla młodych osób. Przy­czyn ich powstawania jest wiele, a część z nich jest uwarunkowana naszym trybem życia. Dbajmy więc o naszą skórę i zapobiegajmy pojawianiu się tych brzyd­kich zmian skórnych, by bez obaw móc rozebrać się latem na plaży.