Znamiona barwnikowe, nazywane również łagodnymi nowotworami melanocytowymi, są bardzo często spotykane. Przez niektóre osoby uważane są za szczególne znaki urody, a przez inne za defekt kosmetyczny. Większość zmian barwnikowych jest łagodna i tylko w rzadkich przypadkach ulega zezłośliwieniu.
U około 30% pacjentów z czerniakiem złośliwym nowotwór rozwinął się na podłożu istniejącego znamienia melanocytowego, dlatego przed przystąpieniem do określonego działania, należy przeprowadzić właściwą diagnostykę oraz rozważyć wszystkie możliwe metody leczenia, wybierając nie tylko tę, dzięki której osiągniemy najlepszy efekt kosmetyczny, ale również tę, która będzie w danym przypadku najbezpieczniejsza.
Obraz kliniczny i postępowanie w przypadku plam melanocytowych
Znamię barwnikowe u dziecka: stan przed i po usunięciu znamienia i zaopatrzenia ubytku plastyką płatową:
Piegi
Piegi szczególnie często obserwuje się u pacjentów o jasnym odcieniu skóry. Z reguły pojawiają się przed 3 rokiem życia. Piegi są plamami jasnobrązowymi o średnicy około 3 mm, występującymi głównie w obrębie twarzy, ale mogą również być zlokalizowane w okolicy dekoltu, ramion oraz przedramion. W zależności od intensywności ekspozycji na promieniowanie słoneczne, piegi wykazują różny stopień natężenia barwy. Im bardziej dana osoba jest eksponowana na promieniowanie słoneczne, tym odcień piegów jest ciemniejszy. Nigdy jednak nie będą tak ciemne jak plamy soczewicowate. Jedną z cech różnicujących plamy soczewicowate i piegi jest fakt, że piegi zanikają przy braku stymulacji promieniowaniem UV (np. w okresie zimowym).
Czytaj dalej: Piegi
Plamy koloru kawy z mlekiem
Plamy koloru kawy z mlekiem powstają we wczesnym dzieciństwie. Są to duże, jasnobrązowe plamy o równomiernym zabarwieniu i delikatnym odgraniczeniu. Występują pojedynczo, natomiast mnogie plamy koloru kawy z mlekiem często są związane z różnymi zespołami chorobowymi. Plamy tego typu to zmiany łagodne, nigdy nie ulegające zezłośliwieniu.
Czytaj dalej: Plamy koloru kawy z mlekiem
Plamy soczewicowate
Plamy soczewicowate najczęściej pojawiają się w dzieciństwie, a ich liczba może zwiększyć się w wieku dojrzałym. Są zmianami ciemnobrązowymi, o wymiarach zbliżonych do 1cm. Mogą być zlokalizowane w obrębie skóry całego ciała oraz na granicy skóry i błon śluzowych, a także w obrębie spojówek.
Czytaj dalej: Plamy soczewicowate
Znamię Beckera
Znamię Beckera jest najczęściej zmianą nabytą, ale zdarzają się również przypadki znamion wrodzonych. Znamię zostaje najczęściej zauważone w drugiej lub trzeciej dekadzie życia, często po epizodzie intensywnej ekspozycji na promieniowanie słoneczne. Zmiany występują jednostronnie i najczęściej lokalizują się w obrębie skóry barku lub ramion.
Czytaj dalej: Znamię Beckera
Obraz kliniczny i postępowanie w przypadku znamion melanocytowych
Znamiona melanocytowe możemy podzielić na wrodzone i nabyte. Wyróżniamy znamiona skórne, do których zaliczamy odmiany znamienia błękitnego, plamę mongolską, znamię Oty i znamię Ito oraz zwykłe znamiona melanocytowe, do których zaliczamy formy szczególne, między innymi znamię Spitz, znamię Suttona, plamę soczewicowatą (omówioną powyżej z innymi plamami soczewicowatymi) znamię dysplastyczne oraz znamię wrodzone.
Znamiona skórne:
Znamię błękitne
Znamiona błękitne są dosyć często spotykane. Najczęściej pojawiają się w okresie dojrzewania. Mogą występować w obrębie całej powierzchni skóry. Wyróżniamy 3 rodzaje znamion błękitnych[9]: znamię błękitne pospolite, znamię błękitne komórkowe oraz złośliwe znamię błękitne. Pospolite znamię błękitne jest niebieskim lub czarno-niebieskim guzkiem o średnicy od 0,5 do 1,0 cm.
Czytaj dalej: Znamię błękitne
Zwykłe znamiona melanocytowe
Znamiona melanocytowe nabyte pojawiają się w obrębie skóry po urodzeniu. Rzadko występują we wczesnym dzieciństwie, ale ich liczba zwiększa się i osiąga swój szczyt w trzeciej dekadzie życia. Następnie liczba znamion melanocytowych zwykłych ulega zmniejszeniu, ponieważ znamiona przechodzą w fazę inwolucji.
Średnio u osoby dorosłej występuje około 20-30 znamion zwykłych. Znamiona melanocytowe charakteryzują się szerokim spektrum obrazów klinicznych. Typowe, najczęściej spotykane znamię melanocytowe jest guzkiem wielkości 2-6 mm, brązowego koloru o wyraźnie zaznaczonej, regularnej granicy. Bardzo duże znaczenie ma związek znamienia melanocytowego z wystąpieniem czerniaka złośliwego. Około 1/3 pacjentów z czerniakiem złośliwym podaje w wywiadzie obecność znamienia melanocytowego w miejscu czerniaka.
Znamię Spitz
Szczególna odmiana zwykłego znamienia barwnikowego
Łagodny guz melanocytowy występujący głównie u dzieci[10] i w mniejszym stopniu u osób dorosłych. Obraz histopatologiczny znamienia przypomina czerniaka złośliwego i często stanowi duży problem diagnostyczny. Grupa badająca histopatologię znamion Spitz stwierdziła, że nie można definitywnie stwierdzić, że pomimo tego, że nie znaleziono przerzutów, znamię Spitz nie jest czerniakiem złośliwym. Brak przerzutów nie może wykluczyć rozpoznania czerniaka[11].
Czytaj dalej: Znamię Spitz
Znamię Suttona
Szczególna odmiana zwykłego znamienia barwnikowego
Znamię Suttona, często nazywane znamieniem typu „halo” pojawia się zwykle u osób poniżej 20 roku życia. Znamię Suttona jest to znamię otoczone obszarem odbarwienia, najczęściej ulegające regresji. Patogeneza tego zjawiska jest nieznana. W 20% przypadków znamię Suttona powiązane jest ze znamieniem atypowym lub czerniakiem złośliwym. W typowym znamieniu typu „halo” znamię centralne, wielkości 3-6 mm, charakteryzuje się regularnym, wyraźnym brzegiem i równomiernym jasno lub ciemnobrązowym zabarwieniem.
Czytaj dalej: Znamię Suttona
Znamię płaskie
Zwykłe znamię melanocytowe.
Znamię płaskie jest najczęściej znamieniem nabytym, ale zdarzają się również formy wrodzone. Znamię występuje w obrębie tułowia oraz kończyn. Jasnobrązowa plama ma często wielkość 1-4 cm, a ciemniejsze, drobne plamki bądź grudki rozsiane na jej powierzchni sięgają rozmiarów 1-6 mm.
Czytaj dalej: Znamię płaskie
Wrodzone znamiona melanocytowe
Wrodzone znamiona melanocytowe obecne są w obrębie skóry już w momencie urodzenia. Część z nich może nie zostać z początku zauważona ze względu na brak widzialnego barwnika[14].
Czytaj dalej: Wrodzone znamiona melanocytowe
Znamiona atypowe
Znamiona atypowe mogą być pojedyncze lub mnogie. Mogą występować sporadycznie lub rodzinnie, szczególnie w przypadku zespołu znamion dysplastycznych. Znamiona te pojawiają się z reguły pod koniec pierwszej dekady życia. Postać sporadyczna może wystąpić w każdym okresie życia, natomiast w przypadku znamion występujących rodzinnie najczęściej pojawiają się pod koniec drugiej dekady życia.
Czytaj dalej: Znamiona atypowe