W tradycyjnym sposobie żywienia mieszkańców regionów śródziemnomorskich znajdują się duże ilości nieprzetworzonych, spożywanych w całości produktów, głównie owoców i warzyw, oliwy z oliwek, ryb, orzechów i umiarkowanej ilości wina. Wyniki badań przeprowadzonych wśród ludzi stosujących tę dietę wskazują na jej bardzo korzystny wpływ na ich zdrowie, zwłaszcza na protekcję chorób sercowo-naczyniowych.
Dieta ta jest dietą umiarkowaną w porównaniu z innymi polecanymi przez lekarzy dietami kardioprotekcyjnymi. Jedne z nich bowiem wprowadzają restrykcje co do ilości spożywania tłuszczów, inne ekstremalnie w drugą stronę – stosują ograniczenia do węglowodanów. Takie typy diet są trudno akceptowane przez ludzi, zwłaszcza gdy trzeba je stosować przez długi okres. Natomiast dieta śródziemnomorska nie wymaga radykalnych zmian w nawykach żywieniowych.
Przeprowadzono próby kliniczne dotyczące związku diety typu śródziemnomorskiego z ryzykiem choroby wieńcowej. W Lyon Diet Heart Study badaniem objęto 605 pacjentów po przebytym zawale serca. Po 4 latach stosowania tej diety stwierdzono 55% redukcję śmiertelności i 50-70% zmniejszone ryzyko zawału w porównaniu z grupą kontrolną. W innej próbie, GIS-SI-Prevenzione, po 4 latach badań wykazano większą przeżywalność osób stosujących tę dietę.
W diecie śródziemnomorskiej nie ogranicza się spożycia tłuszczów, jedynie wybiera się ich właściwy rodzaj, czyli tłuszcze jedno- i wielonienasycone.W pierwsze z nich obfituje oliwa,orzechy i awokado, drugie znajdują się w tłustych rybach, np. łososiu, tuńczyku, i niektórych pokarmach roślinnych, np. orzechach i wielu warzywach.
Nieodzowna oliwa z oliwek, wspaniale wzbogacająca smak potraw, wyśmienicie zastępująca masło i margarynę, swoje właściwości kardioprotekcyjne zawdzięcza korzystnemu wpływowi na profil lipidowy, obniżeniu ciśnienia tętniczego, właściwościom przeciwzakrzepowym oraz zmniejszeniu insulinooporności.
Cenne orzechy, codziennie spożywane w diecie śródziemnomorskiej,oprócz nienasyconych tłuszczów, białek, węglowodanów, zawierają błonnik, witaminę E, kwas foliowy, potas, magnez, nie zawierają natomiast cholesterolu.
Ważną komponentą opisywanej diety jest alkohol, którego działanie kardioprotekcyjne znane jest już od około 30 lat. W wielu badaniach wykazano, że osoby pijące umiarkowane ilości alkoholu żyją dłużej niż abstynenci. W badaniu (Physicians’ Health Study) obejmującym 89300 mężczyzn stwierdzono, że śmiertelność była o 20% niższa u pacjentów pijących 5-6 drinków tygodniowo w porównaniu z niepijącymi w ogóle. Korzystny wpływ alkoholu wiąże się z polepszeniem gospodarki lipidowej, działaniem antyagregacyjnym, podobnym do działania kwasu acetylosalicylowego, zmniejszeniem insulinooporności, a nawet zapobieganiem rozwojowi cukrzycy. Przy wychwalaniu zalet alkoholu w zapobieganiu chorób sercowo-naczyniowych należy jeszcze raz podkreślić, że tylko niewielka lub umiarkowana jego ilość ma korzystne działanie.
Oto lista najbardziej wskazanych produktów w diecie śródziemnomorskiej:
- W całości nieprzetworzone produkty roślinne w dużych ilościach (owoce, warzywa, sałata) spożywane 7-10 razy dziennie.
- Pełnoziarniste pieczywo i makaron.
- Kurczaki, chude, czerwone mięso, odtłuszczony nabiał, z umiarem masło i sery.
- Łosoś, tuńczyk, sardynka.
- Oliwa z oliwek.
- Często groch, fasola, soczewica,orzechy.
- Alkohol w niewielkich ilościach (najlepiej czerwone wino).
dr n. med. Anna Modelska-Ziółkiewicz