„Aging”, czyli „starzenie się” jest terminem szeroko opisującym procesy zachodzące w ludzkim ciele, uznawane za naturalne zjawiska dotyczące każdego z nas i związane z upływem lat. Coraz częściej zaznacza się tendencja, aby te zmiany traktować w kategoriach patologii wymagającej właściwej diagnostyki, zapobiegania i leczenia. Podstawową różnicą pomiędzy „chorobą starzenia” a innymi chorobami jest to, że ta pierwsza dotyczy wszystkich ludzi niezależnie od rasy i miejsca zamieszkania.
Starzenie się jest długim i skomplikowanym procesem, dotyczącym wielu aspektów naszego życia związanych z aktywnością fizyczną, mentalną i społeczną. Dla przykładu można tu wymienić szereg zmian zachodzących w regulacji hormonalnej. Poziom jednych hormonów wraz wiekiem ulega stopniowemu spadkowi, np. hormonu wzrostu, dehydroepiandrosteronu, melatonina czy hormonów tarczycowych. Inne natomiast mają tendencje wzrostowe, zmieniając znacząco proporcje między hormonami, jakie istniały w młodym wieku. Do takich hormonów należą m.in. kortyzol i insulina. Innym przykładem zmian zachodzących z upływem lat są funkcje układu immunologicznego, które ulegają osłabieniu, czego odzwierciedleniem jest większa podatność osób starszych na infekcje i inne choroby. Jak można przypuszczać, zmiany zachodzące u każdego z nas wraz z upływem lat można przedstawiać bez końca, obrazując w ten sposób nasz organizm jako skomplikowaną jednostkę uzależnioną od wielu czynników wewnętrznych i zewnętrznych.
Analizując poszczególne składowe, naukowcy chcieli zobrazować, jak wygląda „optymalne zdrowie”, przedstawiając je w kształcie piramidy. Jej podstawę stanowią nasze uwarunkowania genetyczne, zakodowane informacje, które otrzymaliśmy od rodziców. Nieco wyżej umieszczono styl życia, a w nim zawarto odżywianie i aktywność fizyczną. Zmierzając w górę piramidy, zaobserwować można wpływ poziomu witamin, minerałów i antyoksydantów. Na samym szczycie umieszczono właściwy poziom hormonów. Przypatrując się temu układowi, widzimy, jak duży wpływ na tworzenie „optymalnego zdrowia” ma sam człowiek, jego wola i działanie oraz profesjonalna wiedza medyczna, która go ukierunkuje do jak najbardziej racjonalnego korzystania z osiągnięć nauki.
Naukowcy i lekarze zajmujący się medycyną „anti-aging” zdefiniowali tę dziedzinę jako działanie profilaktyczne hamujące procesy starzenia się człowieka. Dokonują tego poprzez tworzenie, według aktualnej wiedzy, optymalnych warunków zdrowotnych dla ciała i ducha pacjenta. W praktyce dotyczy to przyjęcie przez niego odpowiedniego stylu życia, jak również suplementacji (uzupełniania) wielu substancji o korzystnym działaniu dla jego organizmu.
Główny nurt medycyny „anti-aging” został stworzony w Stanach Zjednoczonych i wówczas setki przodujących naukowców i lekarzy zainteresowanych tą dziedziną stworzyło Amerykańską Akademię Medycyny „Anti-Aging”(A4M). W świecie naukowym zaczęło powstawać szereg teorii, nowych odkryć na temat procesów związanych ze starzeniem. Na ich podstawie proponuje się wiele produktów, które mają spowolnić procesy prowadzące do dysfunkcji naszego organizmu wraz z wiekiem.
Przykładem może być stosowanie substancji zapewniających prawidłowe funkcjonowanie mitochondriów lub kwasów nukleinowych w komórkach, stosowanie środków „odżywiających” tkankę mózgową, opóźniających niekorzystne zmiany intelektu i demencję starczą.
Dalsze działania mogą dotyczyć użycia antyoksydantów, „wzmacniaczy” układu immunologicznego, szeroko zakrojonej substytucji (uzupełniania do poziomu prawidłowego) hormonalnej oraz preparatów enzymatycznych. Okazuje się, że im wcześniej zacznie się te działania profilaktyczne, tym lepsze osiągnie się efekty w późniejszym wieku. Przykładem może być choroba Parkinsona, spowodowana obniżaniem się poziomu neurotransmitera – dopaminy. Diagnozę tej choroby stawia się, kiedy pacjent utracił 80% tej substancji. Musi upłynąć wiele lat, nim stężenie dopaminy spadnie do tak niskich wartości. Medycyna „anti-aging” proponuje użycie substancji farmakologicznych zapobiegających spadkowi tego neurotransmitera (przekaźnika) znacznie wcześniej, kiedy poziom dopaminy nie jest jeszcze tak niski i nie daje objawów choroby.
Obok procesów zachodzących w naszym organizmie wpływających na starzenie należy również poświęcić uwagę ważnej roli czynników zewnętrznych. Stres, środowisko, w którym przebywamy, jego zanieczyszczenie – np. metale toksyczne, chemikalia w przemyśle spożywczym, „niezdrowa” woda, źle przetwarzana żywność, „fast food” to tylko nieliczne przykłady czynników utrudniających kształtowanie się piramidy „optymalnego zdrowia”.
Główne źródła osiągnięcia „optymalnego zdrowia”, a zarazem przedłużenia naszego życia, można zsumować następująco:
1. Genetyka (w większości zależna od naszych rodziców).
2. Styl życia: redukcja stresu, niepalenie, umiarkowane picie alkoholu, spożywanie naturalnej, świeżej żywności, picie czystej wody mineralnej, unikanie napromieniowania, ciężkich metali i zanieczyszczeń.
3. Toksyny: unikanie ich, jak tylko to możliwe.
4. Ćwiczenia fizyczne i psychiczne: nie muszą być intensywne, ale powinny być regularne, również umiejętność stosowania technik relaksacyjnych.
5. Odżywianie: szczególne uwzględnienie diety świeżej, naturalnej, wielowitaminowej, bogatej w minerały.
6. Antyoksydanty: używanie ich w celu eliminowania wolnych rodników (zasadniczej przyczyny przedwczesnego starzenia).
7. Układ immunologiczny: dążenie do wzmocnienia systemu odpornościowego jako sposób przeciwdziałania infekcjom i innym chorobom.
8. Środki nootropowe, „odżywiające” tkankę mózgową: dążenie do kształtowania się funkcji mózgowych na optymalnym poziomie.
9. Substytucje hormonalne: substytucja hormonów i ich prekursorów w celu uzyskania ich optymalnych poziomów, porównywalnych z poziomami spotykanymi u 25- i 30-latków.
10. Energia: stosowanie preparatów, które na poziomie komórkowym zabezpieczają głównie mitochondria przed ich zniszczeniem.
11. „Specyfiki”: dietetyczna i medyczna pomoc w określonych problemach indywidualnego pacjenta, jak np. leczenie impotencji, korekcja sylwetki, poprawa wyglądu za pomocą zabiegów chirurgicznych.
dr n. med. Anna Modelska-Ziółkiewicz