Pierwsze doniesienia dotyczące przeszczepu włosów sięgają 1550 lat p.n.e. i pojawiły się w staroegipskim dokumencie, tzw. Papirusie Ebersa. Dokument ten został znaleziony przy mumii egipskiej w Tebach w 1862 roku przez Araba, który następnie sprzedał go niemieckiemu egiptologowi Georgowi Ebersowi w 1873 roku.
Natomiast pierwsze europejskie doniesienie o przeszczepie włosów ukazało się w niemieckim Würzburgu w 1822 roku. W mieście tym, ówczesny student, Johann Friedrich Dieffenbach opisał udany eksperyment przeprowadzony przez siebie pod nadzorem mentora, profesora Dom Ungera, przeszczepienia włosów z jednego miejsca skóry owłosionej głowy na drugi. Pierwsze próby wykonano na zwierzętach, a następnie na ludziach. Dr Dieffenbach, niemiecki chirurg, do dziś uznawany jest za pioniera chirurgii plastycznej. Jako pierwszy w Europie wykonał kosmetyczną plastykę nosa, a także rozwijał techniki zabiegów w rynoplastyce oraz chirurgii twarzowo-szczękowej.
W 1897 roku dr Menahem Hodara turecki dermatolog przeprowadził eksperyment i z powodzeniem przeszczepił włosy z okolicy zdrowej w okolicę blizny skóry głowy, powstałej po wyleczonej infekcji grzybiczej.
Dr Shoji Okuda 1939r.
W okresie II wojny światowej i latach powojennych, dominowali dermatolodzy i urolodzy japońscy. Dr Masao Sasakawa w 1929 roku opisał dwa przypadki przeszczepu włosów w bliznę. Następnie w 1939 roku, pionier tzw. punchgraftów, dr Shoji Okuda przeprowadził i opisał 200 przypadków przeszczepu włosów w okolicach głowy, brwi i wargi górnej szczególnie w blizny pourazowe. Natomiast, urolog dr Hajime Tamura w 1943 roku opublikował w „Japanese Journal of Dermatology and Venerology” zestawienie 136 przypadków przeszczepienia włosów w okolicę łonową głównie kobiet, ale też u mężczyzn. Dr Keiichi Fujita, jak i pozostali lekarze, wykonywał małe sesje autoprzeszczepów włosów, głównie w celu korekcji brwi, rzęs i blizn pourazowych szczególnie po oparzeniach.
Dr Norman Orentreich 1959r.
W tym okresie, dr Norman Orentreich, dermatolog z Nowego Jorku, wykonał w 1952 roku pierwszy nowoczesny kosmetyczny zabieg przeszczepu włosów, a przypadek opisał i opublikował w roku 1959. Dr Orentreich określił pojęcia takie jak: okolica dawcza, okolica biorcza, teoria „donor dominance”, teoria „recipientdominance”. Jest on uznany za ojca przeszczepu włosów.
Lata 60-te i 70-te to powolny rozwój technik w dziedzinie chirurgii odtwórczej włosów. Początkowo przeszczepy pobierano z okolicy potylicznej skóry owłosionej głowy punchamio średnicy 4 mm. Efekt kosmetyczny takiego zabiegu na owe czasy był zadowalający, choć z dzisiejszej perspektywy oceniany mógłby być bardziej krytycznie z powodu nieco sztucznego efektu kosmetycznego.
Skała łysienia androgenowego
W 1975 roku dr O’Tar Noorwood stworzył skalę androgenowego łysienia u mężczyzn. Podobnego podziału dokonał dr Hamilton. Dla łysiejących kobiet powstała skala wg Ludwiga. Skale te stosowane są do dziś i określają stopień i zakres ubytku owłosienia na głowie.
Lata 70-te to okres stosowania płatów wolnych i uszypułowanych skóry owłosionej głowy w celu pokrycia większych ubytków na głowie i w obrębie brwi. Płaty stosowali i opisywali dr Jose Juri z Buenos Aires, dr Patrick Frechet z Paryża, czy dr Fleming z USA. Zabiegi te jednak dawały bardzo nienaturalny wygląd. Włosy były zbyt gęste, rosły w złym kierunku i obecnie płaty stosowane są tylko w przypadkach rekonstrukcyjnych.
W latach 80-tych dla zmniejszenia obszaru wyłysiałego w części centralnej tzw. szczytu głowy, wprowadzono pierwsze zabiegi scalp reduction. Twórcą tej techniki byli Morrison, Norwood i Shiell, a pierwsze publikacje pojawiły się w 1984 roku. Dla uzyskanie jeszcze lepszego zmniejszenia łysiny dr Patrick Frechet zaproponował w 1989 r. extender. Wprowadzany pod skórę owłosioną głowy, powodował jej stopniowe rozciąganie. W ten sposób można było likwidować znacznego rozmiaru łysiny centralne głowy.
Przełom lat 80-tych i 90-tych to intensywny rozwój techniki strip, czyli pobierania skóry owłosionej z okolicy potylicznej w formie paska o długości 15-25 cm i szerokości 1,0-1,5 cm. Miejsce pobrania zaszywano, a pasek cięto na fragmenty skóry zawierające początkowo 3-5 włosów (miniprzeszczepy wprowadzone przez dr Carlosa Uebel z Brazylii), a potem 1-3 włosów (mikroprzeszczepy). Wielkość przeszczepów radykalnie zmalała, natomiast zwiększyła się ich liczba podczas jednego zabiegu. Pozwoliło to na uzyskanie zdecydowanie lepszych efektów kosmetycznych. Pasek z tyłu głowy pobierano nożem pojedynczym lub multiblade skalpelem.
Technikę przenoszenia przeszczepów uzyskanych z paska nazwano FUT, czyli follicular unit transplantation. Zaraz po tym, w 1984 roku dr Headington zdefiniował zespół mieszków włosowych (FU- follicular unit), jako podstawową jednostkę włosa wraz z mięśniem przywłośnym, gruczołami: potowym i łojowym. Stwierdził on również, że mieszki włosowe nie rosną pojedynczo, lecz w grupach.
W 1995 roku dr Ray Wood i dr Angela Campbell ogłosili powrót do „starej” , lecz bardziej usprawnionej metody pobierania przeszczepów punchami. Pomysł ten podchwycili dr William Rassman oraz dr Bob Berstein, którzy ją dopracowali i opisali jako FUE, czyli follicular unit extraction. Stosowane punche miały średnicę 1 mm, a obecnie stosuje się nawet takie do 0,6 mm.
Metoda FUE pozwala na tzw. bezbliznowe pobieranie włosów z tyłu głowy, jak również innych okolic ciała, takich jak klatka piersiowa, plecy, ramiona, nogi, broda. Jest to tzw. BHT – body hair transplant.
W metodzie FUE początkowo stosowano punche manualne, a następnie elektryczne. Obecnie powstają coraz bardziej rozbudowane i skuteczne urządzenia do pobierania i wprowadzania przeszczepów.
W Polsce pionierem zabiegów przeszczepu włosów jest dr Jerzy Kolasiński, który po raz pierwszy zabieg przeprowadził w 1984 roku. Od tego momentu wykonał tysiące procedur, wygłosił i opublikował setki prac. Jego zaangażowanie w dziedzinie chirurgii odtwórczej włosów zostało docenione przez International Society of Hair Restoration Surgery nagrodą Platinum Follicle podczas ostatniego zjazdu ISHRS w Mamii, FL (USA) w 2018 roku.
Dr med. Jerzy Kolasiński
Dr med. Jerzy Kolasiński i Dr Norman Orentreich – 2003
Chirurgia odtwórcza włosów stale się rozwija. Coraz bliższa jest perspektywa klonowania włosów. Będzie to zapewne ogromny przełom w tej dziedzinie medycyny.
Dr med. Małgorzata Kolenda
Specjalista chirurg
Członek Polskiego Towarzystw Chirurgii Plastycznej, Rekonstrukcyjnej i Estetycznej