Pojawienie się koronawirusa w naszym życiu spowodowało – bez wątpienia – sytuację kryzysową. Charakteryzuje się ona wysoką dynamiką zmian, dostarcza nowych, zaskakujących informacji, a mnogość i intensywność bodźców wywiera na nas istotny wpływ.
Na płaszczyźnie emocjonalnej możemy przeżywać lęk, przerażenie, bezradność, niepokój o przyszłość, zmęczenie, brak poczucia bezpieczeństwa, niepewność, frustrację.
W naszym zachowaniu może pojawiać się poddenerwowanie, płacz, działania nieprzemyślane czy też niezdolność do podejmowania typowych aktywności.
Sytuacja kryzysowa może także zmieniać nasze funkcjonowanie na płaszczyźnie poznawczej, tzn. możemy utracić zwykłą zdolność rozwiązywania problemów i podejmowania decyzji, może pojawić się dezorientacja, brak logicznego myślenia i kłopoty z koncentracją.
Sytuacja kryzysowa na ogół jest krótkotrwała i ma charakter przejściowy, podobnie jak pojawiający się kryzys emocjonalny, który jest naturalną reakcją na wydarzenia trudne i nieprzewidywalne. Co zatem w takiej sytuacji możemy zrobić? Jak sobie poradzić i po co?
Przede wszystkim nie ulegać panice i nie przejmować zachowania tłumu, który kieruje się instynktem stadnym i bezmyślnością. Pożądane jest natomiast racjonalne zachowanie, autonomiczne myślenie, logiczna analiza sytuacji oraz działania oparte o rzetelną informację i skierowane na pojawiające się problemy. Niezbędne jest także pozytywne przewartościowanie zaistniałej sytuacji i poszukiwanie wsparcia.
Wiele osób w obecnej sytuacji jest poddanych tzw. kwarantannie, czyli przymusowej izolacji społecznej, która wiąże się z podporządkowaniem, ograniczeniem przestrzeni życiowej, zmniejszeniem bodźców i brakiem możliwości zaspokojenia swoich potrzeb. Wszystko to może wywoływać lęk, gniew lub zachowania agresywne.
W przystosowaniu do funkcjonowania w izolacji może pomóc samokontrola i samodyscyplina. Dzięki temu kierujemy swoim zachowaniem, zmieniamy nastawienie do siebie i otaczającego świata, nie ulegamy monotonii i depresji.
Jeśli osoba będąca w kryzysie nie otrzyma wsparcia, może się to stać przyczyną poważnych zaburzeń o charakterze przewlekłym takich jak: nadwrażliwość, bezradność, bezsenność, spadek samooceny, dolegliwości somatyczne czy wspomniana wcześniej depresja. Dlatego też podejmowanie próby odzyskania kontroli nad sytuacją kryzysową i własnym życiem jest niezwykle istotne, bo przekłada się na odzyskanie poczucia własnej wartości i nadaje sens tym trudnym doświadczeniom.
W czasie kryzysu pamiętajmy także o dzieciach, które – tak samo jak dorośli – doświadczają silnych emocji, ale dysponują mniejszymi umiejętnościami radzenia sobie. Ważne jest informowanie dzieci – adekwatnie do wieku – o tym, co się dzieje, co dorośli już zrobili i co planują zrobić w związku z zaistniałą sytuacją. Budujemy w ten sposób więź, zaufanie i poczucie bezpieczeństwa.
Życzę wszystkim dużej determinacji w pokonywaniu sytuacji kryzysowej, cierpliwości, wytrwałości i samodyscypliny.
mgr Alicja Grupka
psycholog, psychoterapeuta