Znamię Spitz to łagodny guz melanocytowy występujący głównie u dzieci i w mniejszym stopniu u osób dorosłych.

Obraz histopatologiczny znamienia przypomina czerniaka złośliwego i często stanowi duży problem diagnostyczny. Grupa badająca histopatologię znamion Spitz stwierdziła, że nie można definitywnie stwierdzić, że pomimo tego, że nie znaleziono przerzutów, znamię Spitz nie jest czerniakiem złośliwym. Brak przerzutów nie może wykluczyć rozpoznania czerniaka.

Znamiona Spitz mają charakter twardych, okrągłych, czerwono-brunatnych guzków. Powierzchnia znamienia może pozostać gładka, ale powierzchnia naskórka go pokrywającego jest cienka i łatwo ulega uszkodzeniu powodując krwawienie i tworzenie strupów. Znamię Spitz często rośnie szybko w ciągu 3-6 miesięcy osiągając rozmiary 1-2 cm i najczęściej lokalizuje się w obrębie twarzy i kończyn dolnych, ale może również występować w innych lokalizacjach. Większość autorów jest zgodna co do postępowania terapeutycznego w przypadku znamienia Spitz, którym powinien być zabieg chirurgiczny.

Czerniak może rozwinąć się na podłożu znamion barwnikowych atypowych, zwykłych i wrodzonych. Osoby posiadające takie znamiona są bardziej wrażliwe na słońce i to u nich istnieje większe ryzyko powstania czerniaka. Problem dotyczy osób, które w młodości często doznawały oparzeń posłonecznych, jak i tych, które opalają się stosunkowo trudno.

Czerniak jest nowotworem złośli­wym powodującym dużą śmiertelność. Jego najczęstszym umiejscowieniem jest skóra (ok. 90%), ale lokalizuje się rów­nież w obrębie gałki ocznej, błon ślu­zowych okolic otworów naturalnych, np. odbytu, pod paznokciem oraz nie­zwykle rzadko w oponach mózgowych.

Do czynników ryzyka występowania czerniaka skóry zaliczamy przede wszystkim długotrwałą ekspozycję na promieniowanie ultrafioletowe (słonecz­ne i inne), intensywne opalanie się z ob­jawami oparzenia skóry oraz nadmierne opalanie się w dzieciństwie. Bardziej narażone są osoby z dużą ilością zna­mion, szczególnie gdy są one mecha­nicznie drażnione bądź posiadają cechy już sugerujące zmiany nowotworowe. Niebagatelne znaczenie ma również ko­lor skóry i włosów, bowiem u osób z jasną karnacją, mających niebieskie oczy, włosy blond lub rude czerniak skóry występuje zdecydowanie częściej. Jest to związane z mniejszą ilością barw­nika, melaniny. U ciemnoskórych czer­niak częściej lokalizuje się na błonach śluzowych. Ostatnio stwierdzono, że dużą rolę odgrywa czynnik genetyczny (rodzinny zespół znamion dysplastycznych, czerniak występujący rodzinnie).

Zapobieganie występowaniu zmian posłonecznych polega przede wszyst­kim na unikaniu czynników ryzyka lub zmniejszeniu ich oddziaływania.

Przede wszystkim należy:

• Dokładnie poznać fenotyp swo­jej skóry (barwę oczu i kolor włosów) oraz szczegółowo obejrzeć wszelkie zmiany na skórze i błonach śluzowych.
• Nie korzystać z kąpieli słonecz­nych w godzinach 11.00-15.00, gdy jest największe nasłonecznienie, podczas opalania stosować kremy z filtrem o wy­sokiej protekcji (min. 30), nosić nakry­cie głowy i odpowiedni ubiór oraz okulary przeciwsłoneczne UV, szczególnie przy jasnych oczach (pamiętać, że w kra­jach o dużym nasłonecznieniu i w gó­rach promieniowanie jest silniejsze).
• Usuwać znamiona narażone na stałe drażnienie mechaniczne (przez bieliznę, pasek od spodni, golenie twa­rzy itd.) oraz zgłosić się do lekarza, gdy znamiona są niepokojące – rosną, zmie­niły kolor, kształt, pojawiło się swędze­nie, ból lub krwawienie.
• Poddawać się badaniom profilak­tycznym skóry i błon śluzowych przynaj­mniej raz na pół roku, jeżeli w rodzinie występowały przypadki nowotworów tych okolic ciała.

Słońce jest źródłem energii dla na­szego organizmu, ale należy z niego korzystać rozsądnie i z umiarem, gdyż może stać się ono przyczyną poważ­nych chorób.