Prawidłowa pierś dorosłego mężczyzny zawiera niewielką ilość tkanki tłuszczowej i gruczołowej, natomiast jej podstawowym składnikiem jest mięsień piersiowy – często rozrośnięty na skutek intensywnych ćwiczeń fizycznych.
Ginekomastia jest to patologiczny jedno- lub dwustronny rozrost gruczołu piersiowego u mężczyzn. Nazwa pochodzi od greckiego gyne (kobieta) i mastos (pierś). Ginekomastia o różnym stopniu nasilenia występuje u 32-36% dorosłych mężczyzn. Jej przyczyną są najczęściej zaburzenia hormonalne w okresie dojrzewania płciowego. Jest jednym z objawów zespołu Klinefeltera i innych chorób związanych z niedorozwojem płciowym (hipogonadyzmem). Zwykle ujawnia się między 13 a 17 rokiem życia. Ponadto może się wiązać z nadmiernym wytwarzaniem tkanki tłuszczowej w obrębie klatki piersiowej. Inną częstą przyczyną ginekomastii może być długoterminowe przyjmowanie środków anabolizujących, co jest popularne wśród wielu sportowców, m.in. kulturystów. W wieku dorosłym rozwój piersi u mężczyzn jest również następstwem zmniejszonego wytwarzania testosteronu i – co za tym idzie – dominacją żeńskich hormonów płciowych. Ginekomastia może również występować w przebiegu chorób wątroby. Zawsze przed chirurgicznym leczeniem tej choroby należy przeprowadzić dokładne badania hormonalne i poszukać wszelkich możliwych przyczyn chorobowych jej występowania. W ocenie mikroskopowej powiększonego gruczołu piersiowego (hiperplazji) przeważa rozrost przewodów piersiowych wyprowadzających oraz włókien fibrylarnych. Jeżeli jednak ginekomastii towarzyszy otyłość, w ocenie histologicznej zdecydowaną większość stanowią komórki tłuszczowe. To właśnie na podstawie proporcji tkanki gruczołowej do tkanki tłuszczowej klasyfikuje się przypadki hiperplazji. Ocena histologiczna możliwa jest jednak dopiero po operacji.
Pacjent lat 28 z ginekomastią oraz pacjent pół roku po zabiegu liposukcji piersi
Pierwsze informacje o operacyjnym leczeniu ginekomastii pochodzą z XVII wieku. W pierwszej połowie XX wieku wszystkie chirurgiczne metody leczenia tej choroby pozostawiały nieestetyczne blizny wokół otoczki sutkowej i nieregularności skóry. W 1928 roku Dufourmentel zaproponował cięcie na granicy otoczki i skóry otaczającej, dające lepszy ostateczny efekt kosmetyczny. Kilka lat później Webster rozpowszechnił technikę cięcia półokrągłego wewnątrz otoczki z pozostawieniem dość grubej warstwy tkanek pod otoczką i brodawką sutkową, zabezpieczając w ten sposób przed zagłębieniem i nieregularnościami. Balch natomiast, by uniknąć jakichkolwiek blizn w obrębie klatki piersiowej, zaproponował dojście operacyjne spod pachy. Ze względu na fakt, iż w skład piersi wchodzi również tkanka tłuszczowa, w ostatnich latach wykorzystuje się technikę odsysania (liposuction) w chirurgicznym leczeniu ginekomastii. Jeśli ginekomastia ma złożoną budowę histologiczną, wówczas metodę jednoczesnego odsysania tkanki tłuszczowej uzupełnia się o usunięcie tkanki gruczołowej z niewielkiego nacięcia w fałdzie podpiersiowym (Cohen, Pozez i McKeown) bądź w obrębie otoczki sutkowej (Pitmann). Ta technika chirurgiczna zabezpiecza przed powstaniem zagłębienia otoczki sutkowej i opadnięciem piersi, a jednocześnie przy dużych zmianach pozwala na usunięcie nadmiaru skóry.
Zabieg przeprowadza się zwykle w znieczuleniu ogólnym. Po zabiegu wskazane jest noszenie specjalnego ubioru uciskowego przez okres 4 do 5 tygodni.
Ostateczne efekty leczenia są najczęściej bardzo dobre.
Małgorzata Kolenda
